...

จดหมายข่าว 'Healthbeat (health = สุขภาพ; beat = จังหวะ การเต้น; รวม = จังหวะสุขภาพ)' สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด US ตีพิมพ์เรื่อง 'Weight-loss strategies for diabetes control.' = 'ยุทธศาสตร์การลดน้ำหนักเพื่อควบคุมเบาหวาน' ผู้เขียนขอนำมาเล่าสู่กันฟังครับ

คนไข้เบาหวาน 8 ใน 10 คนมีน้ำหนักเกินหรืออ้วน กลไกที่เป็นไปได้ คือ เซลล์ไขมัน (fat cells) โดยเฉพาะไขมันลงพุง หรือไขมันในช่องท้อง-ส่วนหลังช่องท้อง (belly) ไม่ได้เกิดมาเพื่อ 'นิ่งดูดาย' หรืออยู่เฉยๆ

...

ทว่า... กลับไปเป็นไขมันประเภท 'ขอมีบทบาท' โดยการปล่อยฮอร์โมน และสารเคมีที่ส่งสัญญาณร้ายๆ ออกมาหลายอย่าง

สารเคมีบางชนิดไปกระตุ้นการอักเสบ รบกวนตัวรับฮอร์โมนอินซูลิน (ฮอร์โมนที่ทำให้น้ำตาลกลูโคสเข้าเซลล์ & ระดับน้ำตาลในเลือดลดลง) ทำให้เซลล์ดื้อต่ออินซูลิน น้ำตาลเข้าเซลล์ได้น้อยลง ระดับน้ำตาลในเลือดเพิ่มขึ้น และเป็นเบาหวาน

... 

ข่าวดี คือ ถ้าลดน้ำหนักลงได้ 5-10% จะช่วยให้เบาหวานดีขึ้นได้มาก ชนิดของอาหารมีผลต่อเบาหวาน โดยพบว่า อาหารที่ลดเสี่ยงเบาหวานมีแนวโน้มจะทำให้น้ำหนักลดลง อาหารที่เพิ่มเสี่ยงเบาหวานมีแนวโน้มจะทำให้น้ำหนักเพิ่มขึ้น

อาหารลดเสี่ยงเบาหวานได้แก่

(1). Fiber = เส้นใย ไฟเบอร์

• คนที่กินธัญพืชไม่ขัดสี (whole grains; whole = ทั้งหมด; grains = ธัญพืช) เช่น ข้าวกล้อง ขนมปังโฮลวีท ฯลฯ มากพอมีความเสี่ยงเบาหวานลดลง 40% เมื่อเทียบกับคนที่กินธัญพืชไม่ขัดสีน้อยมาก
• เส้นใยจากธัญพืช (ข้าวกล้อง ขนมปังโฮลวีท ฯลฯ) และเมล็ดพืชมีแนวโน้มจะป้องกันเบาหวานได้มากกว่าเส้นใยชนิดอื่นๆ

(2). Coffee = กาแฟ

• กาแฟทั้งชนิดทั่วไป (regular) และสกัดกาเฟอีนออก (decaf) 1 ถ้วย/วัน ลดเสี่ยงเบาหวาน 13%, 2-3 ถ้วย/วัน ลดเสี่ยง 42% เมื่อเทียบกับคนที่ไม่ดื่มกาแฟ

(3). Nuts = นัท เมล็ดพืชเปลือกแข็ง ถั่วกระเทาะเปลือก เช่น อัลมอนด์ ฯลฯ

• ผู้หญิงที่กินนัท หรือเนยถั่วลิสง (peanut butter) 5 ครั้ง/สัปดาห์ขึ้นไป ลดเสี่ยงเบาหวาน 20-30% เมื่อเทียบกับคนที่กินนานๆ ครั้ง

...

อาหารเพิ่มเสี่ยงเบาหวานได้แก่ 

(1). Sugary drinks = เครื่องดื่มเติมน้ำตาล

• ผู้หญิงที่ดื่มเครื่องดื่มเติมน้ำตาล 2 หน่วย/วันขึ้นไป เพิ่มเสี่ยงเบาหวาน 24% เทียบกับผู้หญิงที่ดื่มน้อยกว่า 1 หน่วย/เดือน
• 1 หน่วยบริโภค = 8 ออนซ์ = 240 มิลลิลิตร; คำแนะนำใน US คือ แม้จะเป็นน้ำผลไม้ 100% ก็ไม่ควรดื่มเกิน 120-240 มล./วัน และควรเปลี่ยนเป็นผลไม้ทั้งผล หรือน้ำผลไม้ปั่นรวมกาก ไม่กรองกาก และไม่เติมน้ำตาล [ CDC ]
• ผู้หญิงที่ดื่มเครื่องดื่มรสผลไม้ 2 หน่วย/วันขึ้นไป เพิ่มเสี่ยงเบาหวาน 31% (น้ำตาลผลไม้หรือฟรัคโทสมีแนวโน้มจะเพิ่มเสี่ยงเบาหวานได้มากกว่าน้ำตาลทั่วไป)

(2). Meat = เนื้อ

• ผู้หญิงที่กินเนื้อแดงมากที่สุด คือ ประมาณ 1 ส่วนบริโภค/วัน เพิ่มเสี่ยง 20% เทียบกับคนที่กินน้อยมาก คือ 1 ส่วน/สัปดาห์
• ผู้ชายที่กินเนื้อผ่านกระบวนการผลิต (processed meats) เช่น ฮอทดอก เบคอน หมูยอ หมูหยอง หมูแผ่น เนื้อสวรรค์ ฯลฯ 5 ครั้ง/สัปดาห์ เพิ่มเสี่ยงเกือบ 2 เท่า = 200% เทียบกับคนที่กิน 2 ครั้ง/เดือน

(3). Trans fats = ไขมันทรานส์

• ไขมันทรานส์พบมากในเนยเทียม อาหารทอดน้ำมันท่วม (เช่น ไก่ทอด มันทอด ฯลฯ) เบเกอรี เพิ่มเสี่ยงทั้งเบาหวาน และโรคหัวใจ
• การศึกษาหนึ่งพบว่า ผู้หญิงที่กินไขมันทรานส์มาก เพิ่มเสี่ยงเบาหวาน 30% เมื่อเทียบกับคนที่กินน้อยที่สุด

... 

หลักการพื้นฐานของอาหาร คือ ไม่มีอาหารพิเศษที่ช่วยลดความอ้วน... ทางที่ดีคือ ให้เลือกอาหารที่ดีกับสุขภาพ กินให้ครบทุกหมู่อย่างสมดุล สัดส่วนพอดี และกินไม่มากเกินไป